Architecte Helen Liu Fong

Het is al moeilijk genoeg om als vrouw door te breken in een door mannen gedomineerd veld in 2023, maar probeer het in de jaren '50 als een Chinees-Amerikaanse vrouw geboren in een familie die een kleine wasserette in Los Angeles bezit en exploiteert Chinatown. Dit is precies wat de onbezongen architectonische held Helen Liu Fong deed in het naoorlogse Amerika.

Zoals zoveel gekleurde vrouwen door de geschiedenis heen, zijn de bijdragen van Fong grotendeels onterecht niet erkend en ondergewaardeerd. Ze speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van de architectonische stijl van de Californische coffeeshop genaamd "Googie" dat werd gepionierd in het midden van de jaren '50 en '60 in Zuid-Californië bij de firma waar Fong werkte, Armet en Davis.

Googie-architectuur wordt gekenmerkt door zwierige, futuristische structuren met schuine daken, uitgestrekte binnen- en eetruimtes en esthetiek uit het ruimtetijdperk, allemaal bedoeld om de aandacht te trekken van chauffeurs die op zoek zijn naar een plek om te stoppen voor een beet. De term "Googie" is ontstaan ​​door een van de allereerste gebouwen die in deze stijl zijn gebouwd: een coffeeshop in Los Angeles genaamd Googie's, ontworpen door architect John Lautner in 1949.

Fong had misschien niet dezelfde erkenning voor haar Googie-bijdragen als Lautner, maar haar invloed moet worden benadrukt. Ze was vooral bekend om haar bekwaamheid in interieurarchitectuur en nam de leiding over het ontwerp van iconische instellingen in Los Angeles en pijlers van Googie-ontwerp, zoals Norms Restaurant; de vakantiekom; en haar bekroning, Pann's Coffee Shop.

Fong liet haar aspiraties nooit beperken door haar ras of geslacht en verklaarde vanaf jonge leeftijd dat ze gebouwen wilde maken. Ze behaalde in 1949 een graad in stadsplanning aan UC Berkeley en werkte zich daarna op. Ze begon als secretaresse voor mede-Chinees-Amerikaanse architect Eugene Choy voordat ze een positie als junior tekenaar kreeg bij Armet en Davis.

"Ze was in wezen verantwoordelijk voor het runnen van het kantoor", vertelt John English, een in L.A. gevestigde architectuurhistoricus en historisch conservator, aan Hunker. "Zij had duidelijk de leiding. Ze was net zo trots op de manier waarop ze het kantoor en de procedures van het kantoor organiseerde als op haar werk." Engels zegt dat Victor Newlove, die in 1963 bij Armet en Davis kwam en in 1972 partner werd, verklaarde: "Als Helen er niet was geweest, denk ik dat alles gewoon zou zijn gevallen deel."

English is een echte Helen Fong-geleerde die veel toespraken heeft gehouden over Fong en haar werk, ook op de 2022 Googie Wereldtentoonstelling, de Chinees-Amerikaans museum in Los Angeles in samenhang met hun tentoonstelling over Chinees-Amerikaanse architecten in 2012 en tijdens Week van het modernisme in Palm Springs eerder dit jaar. English kende Fong persoonlijk en beschouwde haar zelfs als een vriend.

In 1993 maakte hij deel uit van de Los Angeles Conservancy's moderne commissie, die een tentoonstelling over Googie-architectuur organiseerde met een paneldiscussie. Fong was een van de prominente panelleden, onder andere van Armet en Davis, hoewel English op dat moment nog niet veel over haar had gehoord. "We wisten eigenlijk niet veel over haar", zegt hij. "Geen verrassing - ze was net als zoveel vrouwen die buitenspel zijn gezet en over het hoofd zijn gezien, hetzij opzettelijk of zelfs alleen maar door aannames, enzovoort."

Maar na het evenement sloten English en Fong een blijvende vriendschap die zijn waardering voor haar en haar werk aanwakkerde. "In sommige opzichten was ze erg gereserveerd en afgemeten, maar ook erg eigenwijs als het om architectuur en design ging", zegt English. "Ze was trots op haar werk, maar ze vond het prettiger om erover te praten als een gezamenlijke inspanning."

Hoewel Fong er niet voor de eer of de onderscheidingen in zat, is het duidelijk dat haar visie centraal stond in veel van de beroemdste bouwwerken van Armet en Davis, waarvan sommige nog steeds overeind staan. "Ik kan me de eerste keer herinneren dat ze daadwerkelijk eigenaar werd van het ontwerp van Pann's Coffee Shop", zegt English. "Ze zei: 'Weet je, ik heb echt Pann's ontworpen.' En ik had zoiets van: 'Oh, ik kan niet geloven dat ze dat net zei'omdat ze nog niet eerder naar buiten was gekomen en zoiets had gezegd."

Pann's wordt beschouwd als een van de meest voorbeeldige bakens van Googie-architectuur en heeft op wonderbaarlijke wijze standgehouden sinds de opening in 1958. "Bij Pann's en andere plaatsen zien we echt Helens creativiteit en haar expertise in het bedenken van een samenhangend ontwerp voor het hele interieur", zegt English. "Ze zou het 'interieurarchitectuur' noemen. Ze was duidelijk een meester in het samenbrengen van de verschillende elementen en de bijzondere kleuren die ze gebruikte. Er is een prachtig kleurenpalet dat altijd doordacht en geïntegreerd is in deze interieurs."

Fong overwoog zorgvuldig elk laatste element van het interieur van een gebouw en nam de allerbelangrijkste beslissingen over de ruimtelijke geometrieën en nauw samenwerken met armaturenontwerpers en leveranciers voor de verlichting, tafels en zitplaatsen. Ze was zelfs zo nauwgezet dat Fong, volgens de legende, net voordat Pann's officieel zou worden geopend, niet tevreden was met een saaie muur van witte tegels waar de eters vanaf het aanrecht naar zouden kijken, dus nam ze een fles rode nagellak en schilderde een rij tegels om een ​​visueel effect te creëren intrigeren.

Fong's nalatenschap verdient alle aandacht en respect waar ze tevreden mee was. Haar briljante interieurarchitectuur speelde een belangrijke rol in de Coffee Shop Modern-beweging en daarbuiten, hoewel ze grotendeels achter de schermen bleef.

"Iedereen is op zoek naar de auteur. Je zoekt wie ergens voor verantwoordelijk is, en dat is echt niet erg accuraat met architectuur", legt English uit. "Je hebt Frank Lloyd Wright en John Lautner, deze geweldige auteurs, maar zelfs hun gebouwen zouden niet tot stand zijn gekomen zonder ongelooflijk getalenteerde vakmensen, ontwerpers en ingenieurs. In het geval van een commercieel bedrijf als Armet en Davis is dat zelfs nog meer het geval; het is echt een gezamenlijke inspanning." Er was niemand belangrijker voor deze samenwerking dan Fong.