Architekt Helen Liu Fong

Wystarczająco trudno jest włamać się do branży zdominowanej przez mężczyzn jako kobieta w 2023 roku, ale spróbuj zrobić to w latach 50. Chinka Amerykanka urodzona w rodzinie, która jest właścicielem i prowadzi małą pralnię w Los Angeles” Chinatown. Właśnie to zrobiła niedoceniona bohaterka architektury Helen Liu Fong w powojennej Ameryce.

Podobnie jak wiele kolorowych kobiet w całej historii, wkład Fong w dużej mierze został niesłusznie nierozpoznany i niedoceniony. Odegrała kluczową rolę w rozwoju kalifornijskiego stylu architektonicznego kawiarni tzw „Googie”, który był pionierem w połowie lat 50. i 60. w południowej Kalifornii w firmie, w której pracował Fong, Armet i Davisa.

Architektura Googie charakteryzuje się żwawymi, futurystycznymi konstrukcjami ze spadzistymi dachami, ekspansywną przestrzenią wewnątrz i na zewnątrz jadalnie i kosmiczna estetyka — wszystko po to, by przyciągnąć uwagę kierowców szukających miejsca, w którym mogliby się zatrzymać ugryzienie. Termin „Googie” wywodzi się z jednego z pierwszych budynków zbudowanych w tym stylu: kawiarni Googie's w Los Angeles, zaprojektowanej przez architekta Johna Lautnera w 1949 roku.

Fong mogła nie mieć takiego samego uznania za swój wkład w Googie jak Lautner, ale jej wpływ wymaga podkreślenia. Była najbardziej znana ze swoich umiejętności projektowania architektury wnętrz, przejmując inicjatywę w zakresie projektowania kultowych instytucji Los Angeles i filarów designu Googie, takich jak Norms Restaurant; świąteczna miska; i jej ukoronowaniem, Pann's Coffee Shop.

Fong nigdy nie pozwoliła, aby jej rasa lub płeć ograniczały jej aspiracje i od najmłodszych lat deklarowała, że ​​chce tworzyć budynki. W 1949 roku uzyskała dyplom z urbanistyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, a następnie awansowała. Zaczynała jako sekretarka innego chińsko-amerykańskiego architekta, Eugene'a Choya, zanim dostała stanowisko młodszego rysownika w Armet and Davis.

„Była zasadniczo odpowiedzialna za prowadzenie biura” — mówi Hunkerowi John English, historyk architektury i konserwator zabytków z Los Angeles. „Wyraźnie rządziła. Była równie dumna ze sposobu, w jaki zorganizowała biuro i procedury urzędu, jak ze swojej pracy. ”Angielski mówi, że Victor Newlove, który dołączył do Armeta i Davisa w 1963 roku i został partnerem w 1972 roku, stwierdził: „Gdyby nie Helen, myślę, że wszystko by się posypało oprócz."

English jest prawdziwym uczonym Helen Fong, który wygłosił wiele wykładów na temat Fong i jej pracy, w tym na Światowa Wystawa Googie 2022, Muzeum Chińsko-Amerykańskie w Los Angeles w związku z ich wystawą pt Chińsko-amerykańscy architekci w 2012 roku i w trakcie Tydzień modernizmu w Palm Springs na początku tego roku. Angielski znał Fong osobiście, a nawet uważał ją za przyjaciółkę.

W 1993 roku był członkiem Los Angeles Conservancy's Nowoczesny Komitet, który zorganizował wystawę o architekturze Googie, która obejmowała dyskusję panelową. Fong była jednym z zaproszonych panelistów, między innymi z Armet i Davis, chociaż Anglicy nie słyszeli o niej wtedy zbyt wiele. „Tak naprawdę niewiele o niej wiedzieliśmy” – mówi. „Nic dziwnego – była jak wiele kobiet, które zostały odsunięte na boczny tor i przeoczone, celowo lub nawet przez przypuszczenia i tak dalej”.

Ale po tym wydarzeniu English i Fong nawiązali trwałą przyjaźń, która podsyciła jego uznanie dla niej i jej pracy. „W pewnym sensie była bardzo powściągliwa i wyważona, ale także bardzo uparta, jeśli chodzi o architekturę i projektowanie” — mówi English. „Była dumna ze swojej pracy, ale czuła się bardziej komfortowo, mówiąc o tym jako o wspólnym wysiłku w większości”.

Chociaż Fong nie była w tym dla chwały ani wyróżnień, jasne jest, że jej wizja była kluczowa dla wielu najsłynniejszych konstrukcji Armeta i Davisa, z których niektóre stoją do dziś. „Pamiętam, kiedy po raz pierwszy przejęła projekt Pann's Coffee Shop” — mówi English. „Powiedziała:„ Wiesz, naprawdę zaprojektowałem Pann's ”. A ja na to: „Och, nie mogę uwierzyć, że właśnie to powiedziała”.'ponieważ wcześniej tak naprawdę nie wyszła i nie powiedziała czegoś takiego”.

Pann's jest uważana za jedną z najbardziej wzorowych latarni architektury Googie i cudownie przetrwała od czasu jej otwarcia w 1958 roku. „W Pann's i innych miejscach naprawdę możemy zobaczyć kreatywność Helen i jej doświadczenie w wymyślaniu spójnego projektu dla całego wnętrza”, mówi English. „Nazywałaby to „architekturą wnętrz”. Najwyraźniej była mistrzynią w łączeniu różnych elementów i niezwykłych kolorów, których używała. Istnieje wspaniała paleta kolorów, która jest zawsze przemyślana i zintegrowana w tych wnętrzach”.

Fong dokładnie przemyślał każdy element wnętrza budynku, podejmując najważniejsze decyzje geometrie przestrzenne i ścisła współpraca z projektantami opraw i dostawcami oświetlenia, stołów i osadzenie. Była tak skrupulatna, że ​​legenda głosi, że tuż przed oficjalnym otwarciem Pann's Fong nie był zadowolony z nijakiej ściany białe kafelki, które jedzący widzieliby na blacie, więc wzięła butelkę czerwonego lakieru do paznokci i pomalowała rząd kafelków, aby uzyskać efekt wizualny intryga.

Dziedzictwo Fong zasługuje na całą uwagę i szacunek, bez którego była zadowolona z życia. Jej genialna architektura wnętrz odegrała kluczową rolę w ruchu Coffee Shop Modern i nie tylko, chociaż pozostawała głównie za kulisami.

„Wszyscy szukają autora. Szukasz, kto jest za coś odpowiedzialny, a to naprawdę nie jest zbyt dokładne w architekturze” – wyjaśnia English. „Masz Franka Lloyda Wrighta i Johna Lautnera, tych niesamowitych autorów, ale nawet ich budynki nie powstałyby bez niesamowicie utalentowanych rzemieślników, projektantów i inżynierów. W przypadku firmy komercyjnej, takiej jak Armet i Davis, jest jeszcze bardziej; to naprawdę wspólny wysiłek.” Nie było nikogo ważniejszego w tej współpracy niż Fong.